سهم‌خواهی صنایع معدنی ایران از جام‌جهانی فوتبال 2022 قطر

به گزارش TSEpress به نقل از اقتصاد نیوز  تشدید ساخت و سازهای قطر و تامین زیرساخت‌های جام جهانی در سال‌ 2022 کشورهای خاورمیانه را وارد میدان رقابتی کرده است که در این میان صنعت فولاد، سیمان و سنگ ایران هم می‌تواند بیشترین نیاز این کشور را برای دو رویداد ورزشی پیش رو تامین کند. این در صورتی است که صاحب‌نظران بخش معدن و صنایع معدنی معتقدند افزایش صادرات و همکاری با قطر منوط بر بستری است که از یک سو حمایت مورد نیاز دولت و از سوی دیگر بهبود شرایط اقتصادی و وضعیت داخلی بازارها دو عامل فراهم شدن آن است. این در حالی است که تدوین طرح جامع فولاد و در راس آن صادرات‌محوری واحدهای تولیدی را می‌تواند مجاب به تقویت ظرفیت‌های صادرات کند. در حالی تامین مواد اولیه و مصالح ساختمانی کشورهای عربی صنایع معدنی ایران را کانون توجه قرار داده که دستیابی به 50 تا 60 میلیون تن فولاد طبق طرح جامع می‌تواند در برنامه راهبردی 15 ساله‌ای که قطر در دستور کار خود قرار داده سهم بزرگی از بازار این کشور را از آن ایران کند. این در حالی است که آبان‌ماه سال گذشته نیز طی دیدار و مذاکره وزیر صنعت ایران با وزیر اقتصاد قطر، ایران خواستار مشارکت صنعتی در آماده‌سازی قطر در راستای برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال شد اما به نظر می‌رسد تا کنون شرایط برای افزایش چنین صادراتی مهیا نیست. اگرچه تقویت روابط اقتصادی ایران و قطرمورد تایید صاحب‌نظران بخش معدن وصنایع معدنی است اما افزایش صادرات فولاد به قطر و کشورهای عربی دیگر موافق و مخالفی هم دارد. تقویت توان رقابتی محصولات فولادی و صنایع معدنی دیگر مانند سیمان گرچه یکی از معیارهای ورود ایران به بازارهای منطقه است اما کارشناسان و فعالان این صنایع معتقدند با وجود مزیت‌های صنایع معدنی ایران برای تامین بازار مصرف قطر، واحدهای فولادی تا زمانی که برای تامین نیاز مصرفی خود واردات دارند، نمی‌توانند در صادرات نقشی ایفا کنند. این در صورتی است که در مقطع فعلی بسیاری از واحدهای فولادی حجم بسیاری از محصولات خود را به دلیل رکود بازار داخلی دپو کرده‌اند و سالانه واحدهای سیمانی نزدیک به 20 میلیون تن مازاد تولید دارند. «اقتصادنیوز» در گفت و گو با صاحب‌نظران این عرصه به ضرورت‌های افزایش صادرات صنایع معدنی به قطر پرداخته که در جمع‌بندی نهایی افزایش سهم صنایع معدنی ایران در بازار ساخت وساز قطر در سایه حمایت دولت پیشنهاد شده است. صنعت فولاد ایران به دلیل برخورداری از ذخایر معدنی، انرژی و نیروی انسانی می‌تواند بیشترین مزیت را در صادرات محصولات فولادی در خاورمیانه داشته باشد. محمد ابکا مشاور طرح جامع فولاد معتقد است که تقویت صادرات صنایع معدنی تنها مشروط بر بهبود روابط اقتصادی ایران است. مدیرعامل فولادتکنیک با بیان اینکه بهبود روابط اقتصادی ایران بستر افزایش صادرات فولاد را میسر می‌کند، گفت: صنایع معدنی ایران می‌تواند با برنامه‌ریزی‌های درست بیشترین دستاوردها را در خاورمیانه داشته باشند و در این سال‌ها ایران صادرات محصولات فولادی به اروپا را هم تجربه کرده و با این وجود سهم‌خواهی صنعت فولاد از بازارهای منطقه‌ای دشوار نخواهد بود اما چنین رویکردی مشروط به بهبود روابط بین‌‌المللی و شرایط اقتصادی کشور است. او با بیان اینکه در مقطع فعلی بازاهای داخلی عراق نیاز شدیدی به فولاد دارد، گفت: در این سال‌ها عمده صادرات فولاد به عراق، افغانستان و پاکستان بوده و برای افزایش این صادرات می‌توان در منطقه بیشتر از گذشته در بازار عراق متمرکز شد. مشاور طرح جامع فولاد با بیان اینکه کشورهای عربی و ترکیه در حال حاضر وارد میدان رقابت شده‌اند، تصریح کرد: بین بیشتر کشورها فضای رقابتی به وجود آمده تا در پروژه‌های عمرانی که هم اکنون قطر در حال انجام است مشارکت کنند. در پی این موضوع، فولادسازان داخلی هم تلاش دارند در این بازار سهمی داشته باشند اما تنگناهای اقتصادی کشور همچنان مانع این امر است. ابکا افزود: بهتر است در وهله اول برای زیرساخت‌های افزایش صادرات فولاد برنامه‌ریزی منسجمی داشت زیرا رقابتی سنگینی برای فروش محصولات فولادی به این کشور آغاز شده است. صنایع معدنی ایران می‌تواند در این فضای رقابتی بیشترین شانس را داشته باشد. زیرا ایران برخلاف چین که بزگترین تولیدکننده فولاد است و مواد اولیه آن را ندارد، از ذخایر معدنی بسیاری برخوردار است و دستاورد طرح‌های اکتشافی ایمیدرو می‌تواند در آینده نزدیک نیاز صنعت فولاد را به سنگ‌آهن برآوره کند. مشاور طرح جامع فولاد با بیان اینکه تعرفه واردات فولاد در درازمدت جوابگو نیست، گفت: رکود اقتصادی و حجم واردات فولاد یکی دیگر از دغدغه‌های فولادسازان داخلی است زیرا وضع تعرفه برای جلوگیری از واردات فولاد تنها در مقطع زمانی می‌تواند کارساز باشد. متعادل شدن حجم واردات و صادرات می‌تواند سبب رونق در بازار محصولات فولادی شود و اهداف طرح جامع فولاد را میسر کند. بخش اعظم این طرح صادرات محور است و اگر تجربه، مهارت فنی، نیروی انسانی و دانشی که در بخش معدن و صنایع معدنی ایران است با سیاستگذاری‌های بنیادی همراه شود، می‌توان سهم بزرگی از ساخت و ساز قطر را در این 5 سال باقیمانده از آن خود کنیم. قطر؛ بازاری پرقابت صنعت فولاد همانند صنایع استراتژیک دیگر مورد بی‌حمایتی دولت واقع شده است. به اعتقاد کامران وکیل دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مواد معدنی، صنعت فولاد مانند صنعت خودروسازی و نساجی به دلیل بی‌توجهی دولت و عدم سیاست‌های حمایتی با اعمال عوارض‌ و مالیات‌های مختلف مواجه شده و همین امر سبب شده بازاری انحصاری به وجود آید و تولیدکنندگان از کیفیت و قیمت محصولات تولیدی خود غافل شوند. این فعال معدنی با بیان اینکه صنعت فولاد توان رقابت‌پذیری در بازارهای خارجی را ندارد، گفت: تا زمانی که واحدهای دولتی با تعرفه سوخت ارزان مورد حمایت واقع می‌شوند، محصولات تولیدی این کارخانه‌های نمی‌تواند در بازار جهانی با محصولات خارجی رقابت کنند.  دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مواد معدنی افزود: در وهله بعدی با در نظر گرفتن تنش‌های آبی در کشور نمی‌توان فولادسازی را ادامه داد. بسیاری از واحدهای‌ تولیدی به دلیل جانمایی نامناسب در حال تعطیلی هستند و برخی هم که قرار است آغاز به کار کنند نمی‌توانند مواد اولیه خود را برای تولید فراهم کنند و در آینده تعطیل خواهند شد. بنابراین توسعه طرح‌های فولادی و افزایش صادرات تولیدات داخلی با توجه به اینکه واحدهای فولادی کشور واردکننده مواد اولیه تولیدشان هستند،بی‌فایده است و در حال حاضر نمی‌توان به صادرات فکر کرد. او افزود: نرخ بالای بهره بانکی و گرانی ماشین‌آلات معدنی در ایران نسبت به کشورهای امارات، ترکیه و عمان مانع این می‌شود که برای فروش صنایع معدنی کشور سهمی از بازار ساخت وساز قطر را از آن خود کنیم از سویی همین امر از توان رقابتی ما در برابر کشورهای دیگر کم می‌کند. برابرای کیفیت با قیمت محصول دو فاکتوری است که بازارهای دنیا به آن توجه دارند و این مساله در بازار پرقابتی مانند ساخت و سازهای قطر جدی‌تر است. از سویی صنایع معدنی دیگرمان مانند سیمان به دلیل اینکه واحدهای تولیدی بیشتر در کنار شهرها جانمایی شده‌اند و از مرزهای کشور دور هستند به لحاظ صادرات توجیه اقتصادی ندارند و نمی‌توان برای صادرات بیشتر آنها به قطر برنامه‌ریزی مطمئنی داشت. چراغ سبز سیمانی‌ها این در حالی است که دبیر انجمن صنفی صنعت سیمان معتقد است واحدهای سیمانی فعال کشور در حال حاضر آمادگی تقویت صادرات سیمان به بازارهای منطقه را دارند. عبدالرضا شیخان با بیان اینکه بیشتر صادرات سیمان در آسیای میانه متمرکز و به کشور افغانستان و عراق تولیدات داخلی فرستاده می‌شود، گفت: کشورهای حوزه خلیج فارس همچون قطر و عربستان واردکننده کلینکر از ایران هستند و اخیرا حتی از آفریقا و مصر درخواست‌هایی برای صادرات سیمان به این کشورها داشتیم. دبیر انجمن صنفی صنعت سیمان افزود: قطر هم برای تامین مواد اولیه ساخت و سازهای استادیوم‌های ورزشی از تولید کارخانه‌های سیمان خود استفاده دارد و بیشتر تولیدات آن صرف ساخت و سازها می‌شود به همین دلیل توان صادرات سیمان این کشور کم است اما ایران برعکس قطر است و سالانه مقدار زیادی مازاد دارد. این فعال عرصه صنعت سیمان معتقد است اگر پس از بهبود روابط بین‌المللی وشرایط اقتصادی افزایش تقاضا برای محصولات فولادی صورت گیرد، می‌توان به بازار ساخت و ساز قطر هم ورود پیدا کرد اما این مشروط بر تقویت توان صادراتی واحدهای سیمانی کشور و سیاست‌های حمایتی دولت است. از آنجایی که ایران تجربه صادرات کلینکر به قطر را دارد، می‌تواند برای سیمان مصرفی ساخت و ساز‌های استادیوم‌ها در قطر هم برنامه‌ریزی کرد. زیرا سیمان ایرانی هم دارای کیفیت است و هم در کنار تامین نیاز داخلی حجم بسیاری مازاد دارد در نتیجه می‌توان صادرات این محصول را به کشورهای نزدیک افزایش داد. اگرچه تعامل و گسترش همکاری ایران با قطر در تامین زیرساخت‌های استادیوم‌‌سازی مورد تاکید دولتمردان ایرانی هم واقع شده است اما اینکه صنایع معدنی ایران چقدر آمادگی ورود به بازارهای مصرفی این کشور را دارند همچنان با ابهاماتی روبه‌رو است. توان رقابت و مشارکت ایران در ساخت و سازهای قطر مشروط به تمایل دو طرف است که ورود کشورهای عربی، ترکیه و چین رقابت را سخت‌تر می کند. اما اینکه در این سال‌ها که بازار ساخت وساز دبی داغ بود و از سویی قطر در حال اجرای پروژه‌های عمرانی‌اش بود اینکه صنایع معدنی ایران نتوانست سهمی از بازار خاورمیانه را از آن خود کند، آیا فرصتی از دست رفته است؟