چالشهای لیزینگ حمل و نقل

نقش صنعت لیزینگ در توسعه حمل و نقل و نوسازی ناوگان از اهمیت بالایی برخوردار است. با این حال، چالش‌های مهمی در این مسیر وجود دارد که مهمترین آن عدم همخوانی مقیاس صنعت لیزینگ با اندازه بازار حمل و نقل است. در واقع صنعت لیزینگ به اندازه‌ای کوچک است که عملاً نقش متمایزی در صنعت حمل و نقل نمی‌تواند داشته باشد. آمار و ارقام صنعت لیزینگ نشان می‌دهد که لیزینگ در تامین مالی ۵ درصدی  صنعت حمل و نقل نیز نقش آفرینی نکرده است. دراین نوشتار سعی بر آن است برخی از این چالش‌های عدم توسعه، به اختصار بیان شود.

1. اندازه پایین صنعت لیزینگ و نیاز بالای تامین مالی حمل و نقل: صنعت حمل و نقل را می‌توان در سه طبقه حمل و نقل جاده، ریلی، هوایی و دریایی دسته بندی کرد. برای توسعه سیستم حمل و نقل ریلی، حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان سرمایه مورد نیاز است، اما کل صنعت لیزینگ در تمام بخش‌ها نمی‌تواند بیشتر از سالانه ۵ هزار میلیارد تومان تامین مالی کند. مهمترین بخشی که لیزینگ در حوزه حمل و نقل فعالیت می‌کند، کشنده‌ها و کامیون‌ها هستند. در این بخش حدود ۳۰ درصد از خودروها، عمر بالای ۳۰ سال دارند که باید از رده خارج شوند و کامیون‌های جدید جایگزین آنها شوند. با این حال تامین مالی بالایی نیاز است و لیزینگ نیز به تنهایی قادر به تامین آن نیست. علاوه بر آن، در حوزه هواپیما و حمل  نقل ریلی و دریایی، عملا توانگری مالی لیزینگ‌ها اجزاه ورود به آن را نداده است. بنابراین، عامل اول، مقیاس صنعت است که باید با ورود بازیگران اقتصادی بزرگ، مستحکم تر شود.
2. عدم انطباق نرخ تامین مالی صنعت لیزینگ با نرخ بازدهی مورد انتظار از صنعت حمل و نقل نیز مساله بعدی است و برای فعالان صنعت حمل و نقل، صرفه اقتصادی ندارد که وارد این حوزه شوند. زیرا مصرف کننده‌های این کامیون‌ها، باید عمده درآمد خود را از طریق این خودروها پرداخت کنند، هزینه‌های استهلاک این کامیون‌ها به دلیل بالا بودن سن ناوگان، قابل پذیرش نیست. این هزینه‌ها باعث ایجاد مشکلاتی در بازپرداخت اقساط شده. بیشترین میزان مطالبات معوق صنعت لیزینگ نیز در این حوزه است و تجربه ‌های قبلی حکایت از این موضوع دارد. البته هنوز آمار دقیقی از این معوقات توسط شرکت‌های لیزینگ وجود ندارد. اما ابزارهای نظارتی آمده است که می‌تواند این مطالبات معوق را کاهش دهد. با این حال، بهترین مدل لیزینگ، مدل‌هایی است که اقساط را بر مبنای جریان‌های نقدی ورودی حاصل از مصرف دارایی محاسبه کند.
3. در تحلیل اقتصاد صنعت حمل و نقل، نخست باید وضعیت کلان اقتصادی را بررسی کرد. پیش بینی اقتصاد در ۴ سال آینده واقعاً دشوار است و بخش حمل و نقل هم جزیی از این وضعیت کلان است. که اگر از بالا نتوان این موضوع را پیش بینی کرد، در سطح صنعت‌ها هم وضعیت کسب و کار قابل پیش بینی نیست. حال ورود به صنایعی که کار علمی کمتری برروی آن انجام شده است، و بررسی کمتری صورت گرفته است، نرخ شکست در پیش بینی‌ها هم بالاتر می‌رود. اما در مجموع ایجاد و وضع قوانین و مقررات در سال‌های اخیر که با هدف بهبود مسائل زیست محیطی و کاهش آمار تصادفات و تلفات جاده‌ای صورت گرفته است، نشان از حجم بالای سرمایه‌گذاری مورد نیاز در این صنعت دارد. در این میان توجه ویژه به سرمایه‌گذاری خارجی لازم است. اگر بر سرمایه‌گذار خارجی برای ورود تکنولوژی جدید تاکید شود یا از منابع خارجی استفاده شود، عاملی مثل تحریم تمام این موارد را به تاخیر می‌اندازد. در نتیجه بازار مجدداً سنتی می‌ماند و عملاً موانع توسعه‌ای افزایش می‌یابد. از طرف دیگر باید این موضوع را نیز مد نظر قرار داد که بسیاری از عوامل در دست مدیران نیست. البته بخشی از این عوامل هم درون زاست اما در صنعت لیزینگ یارانه دولتی می‌تواند باعث رشد حرکت شود.
4. تسهیل مقررات و تعدیل عوارض و یارانه، خود عاملی در توجیه لیزینگ است. در قانون رفع موانع تولید اشاره شده است که دولت باید یارانه سوخت بپردازد. این موضوع می‌تواند در کاهش هزینه سوخت به راننده کمک کند. همچنین دولت باید تامین منابع برای کاهش نرخ لیزینگ را انجام دهند و منابعی که در اختیار سازمان نوسازی ناوگان است در اختیار لیزینگ‌ها با همان هزینه قرار بگیرد و سپس در اختیار متقاضیان قرار بگیرد. زیرا لیزینگ‌ها نمی‌توانند منابع جذب کنند، اما بانک‌ها این قدرت را دارند. استفاده از منابع بازار سرمایه هم بسیار محدود است. از طرف دیگر در صنعت لیزینگ نیز باید جنبشی ایجاد شود که از ظرفیت‌های قانونی که تا به حال از آنها استفاده نشده است، استفاده شود. برای مثال می‌توان به مفاد قانون رفع موانع تولید، آیین نامه تسهیلاتی ارائه شده توسط سازمان نوسازی ناوگان و همچنین صندوق توسعه حمل و نقل ایران اشاره کرد.
5. ایجاد نوآوری‌ها مدل‌های جدید برای لیزینگ خاص در حمل و نقل نیز دیگر موردی است که باید در درون صنعت مورد توجه قرار گیرد. طراحی مدل‌های لیزینگ بر مبنای جریان‌های نقدی دارایی‌های مورد عملیات لیزینگ و نیز انطباق شرایط با مدل‌های درآمدی این دارایی‌ها از نمونه این موارد است. تمرکز بر توسعه شرکت‌های حمل و نقل و ترابر از سوی لیزینگ‌ها و نیز راه اندازی لیزینگ‌های عملیاتی با کمک شرکت‌های فعال در صنعت حمل و نقل از دیگر موضوعات است.

عضویت کانال اخبار بورس اوراق بهادار تهران (Tse Press) در تلگرام

حمل و نقل   لیزینگ